بلاکچین می‌تواند نسخه‌های جدیدی از سازمان‌ها را فعال کند که قادرند بدون نیاز به هماهنگی توسط یک نهاد مرکزی به صورت مستقل فعالیت کنند. یکی از نمونه‌های هیجان‌انگیز کاربرد بلاکچین در امر مدیریت، سازمان مستقل غیر متمرکز (DAO) است.
بازآفرینی دولت
دولت ها می توانند به مولفه ای قوی از اکوسیستم اجتماعی تبدیل شوند که افراد، اجتماعات و مشاغل را بهم پیوند می دهد. به عبارت دیگر، دولت به بستری برای ایجاد خدمات و نوآوری اجتماعی تبدیل می شود. دولت منابع را فراهم می کند، قوانینی وضع می کند و اختلافات را حل می کند، اما به شهروندان، بخش غیر انتفاعی و بخش خصوصی اجازه می دهد تا در امور کلان مشارکت کنند. این منجر به تغییر تقسیم کار در جامعه در مورد چگونگی خلق ارزش عمومی می شود.
رسانه های اجتماعی نه تنها شیوه نوآوری و ایجاد کالاها و خدمات را تغییر می دهند، بلکه می توانند نحوه خلق ارزش عمومی در جوامع را نیز تغییر دهند.
همکاری متقابل
بحران اقتصادی سال 2008 پیوستگی جهان امروز را به نمایش گذاشت. ما باید همکاری متقابل را از طریق تقسیم کار جدید در میان چهار رکن اساسی جامعه تشویق و اجرا کنیم:
- تجارت
- دولت
- بخش مدنی
- و رکن جدیدی تحت عنوان “شهروندان فعال با بهره گیری از اینترنت”.
دیگر جایی برای یکسونگری وجود ندارد. بخشی از فلسفه “اجتماعی” آن است که تجارت نمی تواند در جهانی شکست خورده، به موفقیت برسد.
از جلسات مجازی شورای شهر، چالش ها، طوفان مغزی دیجیتال و ابتکارات داده های باز، تا دولت ها؛ همه در تلاش هستند تا شهروندان را درگیر توسعه ایده های جدید و حل مشکلات جامعه کنند.
سازمان خودمختار غیرمتمرکز
بعد از گذشت چند سال از تولد فناوری بلاکچین، سازمان‌های جدیدی بر اساس این فناوری به وجود آمدند که به آنها (DAO) یا «سازمان خودمختار غیرمتمرکز» گفته می‌شود.
DAO پلتفرمی است که بر اساس قوانینی که در «قراردادهای هوشمند» (Smart contracts) نوشته شده است کار می‌کند.
چنین پلتفرمی شبیه یک شرکت است که محل فیزیکی خاصی ندارد و اعضا و سهامداران با توجه به قوانینی که در کد اصلی برنامه نوشته شده است می‌توانند در مورد فعالیت سازمان تصمیم‌گیری کنند.
تاریخچه DAO
DAO در 30 آوریل 2016 در بلوک 1428757 اتریوم، با یک وب سایت و یک مهلت 28 روزه برای جمع‌آوری سرمایه سازمان توسط سرمایه‌گذاری جمعی، راه اندازی شد.
- در عرضه اولیه آن بیش از 34 میلیون دلار آمریکا تا 10 مه 2016 جمع شد
- و بیش از 50 میلیون دلار آمریکا ارزش تا 12 مه 2016
- و بیش از 100 میلیون دلار آمریکا تا 15 مه 2016.
- بزرگترین سرمایه‌گذار در DAO، کمتر از 4 درصد از کل ارزهای DAO را داشت و 100 سرمایه‌گذار برتر بیش از 46 درصد از کل ارز DAO را داشتند.
- ارزش سرمایه اتر، تا تاریخ 21 مه 2016 بیش از 150 میلیون دلار شد با از 11.000 سرمایه‌گذار.
- در 17 ژوئن 2016، DAO تحت حمله قرار گرفت و حدود ۵۰ میلیون دلار از سرمایه آن به سرقت رفت.
- در سپتامبر 2016 پولونیکس DAO را از جفت ارزهای خود حذف کرد و در دسامبر 2016 کراکن هم ارز DAO را حذف کرد.
عملکرد DAO
DAO مخفف (Decentralized Autonomous Organization) پلتفرمی است که به صورت یک سازمان خودمختار، طوری طراحی می‌شود که به صورت غیرمتمرکز و اتوماتیک عمل کند.
چنین سازمانی با هدف برطرف کردن مشکلاتی مثل اختلاف در تصمیم‌گیری‌ها و تعیین سیاست‌های یک شرکت به وجود آمده است.
این معضل زمانی به وجود می‌آید که یکی از اعضای شرکت قدرت تصمیم‌گیری مؤثرتری نسبت به سایرین داشته باشد و بتواند روی عملکرد و تصمیم دیگران تغییر ایجاد کند. مثلاً یک مدیر می‌تواند به نمایندگی از سایر سهامداران تصمیم‌گیری کند یا یک سیاستمدار به نمایندگی از طرف مردم حرف می‌زند و عمل خاصی را انجام می‌دهد.
سهام داری و مشارکت در DAO
مفهوم عضویت و یا سرمایه‌گذاری در یک DAO مثل سایر شرکت‌‌هاست.
به این معنی که سهامداران می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های آتی شرکت کنند و همچنین از رشد و موفقیت سازمان به سود برسند.
منتها اینجا چیزی به نام برگه‌ی سهام وجود ندارد و برای این کار باید توکن بومی آن پلتفرم را خریداری کرد.
این کار مثل خرید بیت کوین یا اتر یا هر ارز دیجیتال دیگر است و به این ترتیب شما صاحب یک کیف پول با مقداری توکن در پلتفرم مورد نظر می‌شوید.
اصولاً این مرحله در آغاز فعالیت یک DAO با فروش اولیه‌ی توکن‌ها انجام می‌گیرد.
با اتمام مرحله‌ی جمع‌آوری سرمایه، هر شخص با توجه به میزان توکنی که در اختیار دارد و بر اساس قوانینی مشخص، حق ارائه پیشنهادات و یا رأی به سایر پیشنهادات را دارد.
نکته‌ی مهم سرمایه‌گذاری در یک DAO (یا هر پروژه‌ی بلاک چینی دیگر) این است که ابتدا باید متن‌باز بودن و شفافیت قوانین آن را به‌طور کامل بررسی کنید.
یک مشکل فنی کوچک می‌تواند منجر به فاجعه‌ای بزرگ شود؛ پس آگاهی از عملکرد دقیق پروژه می‌تواند در جلوگیری از اتفاقات بد در آینده مؤثر باشد.
ویژگی های اصلی DAO
بنابر آنچه که تا کنون ذکر شد؛ هر شبکه غیرمتمرکزی برای اینکه بتواند یک دائو محسوب شود، باید از سه ویژگی اساسی برخوردار باشد:
- دارای فناوری قرارداد هوشمند باشد
- یک توکن حاکمیتی (Governance Token) داشته باشد
- امکان ثبت پروپوزال در آن وجود داشته باشد.
مشهورترین پروژه های DAO
با توجه به رشد فضای رمزارزها امروز پروژه های بسیاری در حوزه DAO فعال هستند، لیست بروزی از آنها در کوین مارکت کپ قابل دسترس می باشد. از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
یونی سواپ (Uniswap)
صرافی یونی سواپ، بزرگترین صرافی غیرمتمرکزی میباشد که روی بلاک چین اتریوم فعالیت می کند. این پلتفرم توکن حاکمیتی خود را که UNI نام داشت در ماه سپتامبر سال ۲۰۲۰ عرضه کرد. دارندگان این توکن می توانند در رابطه با مسائلی همچون کارمزدها، نقشه راه و قوانین صرافی یونی سواپ تصمیم گیری کرده و رأی دهند.
اپکوین (Apecoin)
رمز ارز Apecoin یک توکن حکومتی و ابزاری ERC-20 است که در بلاک چین اتریوم ساخته می شود و در نتیجه، توسط مکانیزم اجماع اثبات کار (POW) اتریوم ایمن می شود. این رمز ارز در اکوسیستم APE برای توانمندسازی و ایجاد انگیزه در یک سازمان اجتماعی غیرمتمرکز در خط مقدم وب3 استفاده می‌شود. این توکن به جامعه Bored Ape Yacht Club و جوامع مرتبط با آن خدمات می‌دهد.
میکردائو (MakerDAO)
میکردائو، یک پلتفرم وام دهی ارز دیجیتال است که به عنوان محبوب ترین پلتفرم وام دهی شناخته می شود. میکردائو دارای دو توکن میباشد؛ یکی توکن “دای” که یک استیبل کوین است و دیگری توکن “میکر” که توکن حاکمیتی این پلتفرم است. افرادی که دارای توکن میکر هستند، می‌توانند در تصمیم گیری های مهم میکردائو نظیر کارمزد، حفظ ثبات شبکه، نرخ سود و غیره مشارکت کنند.
آوی (Aave)
آوی هم یک پلتفرم وام دهی غیرمتمرکز است. در این پلتفرم کاربران می توانند بدون نیاز به حضور واسطه ها، دارایی های دیجیتال خود را وام بدهند یا این دارایی‌ها را وام بگیرند. نام توکن حاکمیتی پلتفرم آوی، AAVE میباشد که دارندگان آن می‌توانند نظر خود را در رابطه با موارد مهمی همچون اضافه کردن دارایی‌های جدید، مدیریت پارامترهای پلتفرم و نرخ وثیقه موردنیاز ابراز کنند.
دش (DASH)
دش یک شبکه ارز دیجیتال است که امکان پرداخت آنلاین را فراهم می کند و به عنوان فورکی از بیت کوین ساخته شده است. هدف آن از ابتدا، افزایش سرعت تراکنش‌ها و افزایش مقیاس‌پذیری بود . این شبکه که در سال ۲۰۱۴ راه‌اندازی شد، برخلاف بیت کوین یک مکانیسم حاکمیتی دارد و به سهام داران خود اجازه می‌دهد درباره چگونگی به کارگیری ذخایرش اظهار نظر کنند. به همین دلیل بسیاری آن را اولین دائوی حقیقی می‌دانند.
مزایای DAO
- مزیت اصلی یک DAO این است که به هر سرمایه‌گذار این اختیار داده می‌شود که به‌طور عادلانه در فعالیت سازمان تأثیرگذار باشد.
- هیچ ساختار سلسله‌مراتبی در DAO وجود ندارد یعنی یک ایده می‌تواند توسط هر عضو مطرح شود و تمام اعضای سازمان می‌توانند آن را بررسی کرده و به آن رأی دهند.
- تمام قوانین اجرایی از جمله سیستم رأی‌گیری از روز اول در دسترس اعضای سازمان قرار دارد و باعث می‌شود که هیچ اختلافی در اجرای امور پیش نیاید.
- برای مطرح‌کردن یک پیشنهاد جدید و همچنین رای دادن به یک طرح، باید مقدار مشخصی توکن مصرف کرد و این باعث می‌شود که اعضا قبل از هر گونه تصمیم، خوب آن را ارزیابی کنند و در نتیجه از اتلاف زمان برای بررسی طرح‌های نامناسب پرهیز می‌شود.
- تمام تراکنش‌های مالی سازمان در بلاک چین ثبت می‌شود و همه به‌طور شفاف می‌توانند اقدامات و هزینه‌های انجام شده را ببینند و در صورت تمایل در تصمیم‌گیری‌های آینده مداخله کنند.
معایب DAO
- هنوز جزو فناوری‌های نوظهور به‌شمار می‌روند و طبیعی است که نقاط ضعف و در نتیجه منتقدان زیادی داشته باشند.
- بحث‌های امنیتی مطرح است و با توجه به ماجرای پروژه‌ی The DAO این مسائل پیچیدگی زیادی داشته با یکی از اصول اساسی سازمان که «غیرقابل دستکاری بودن کد» میباشد، در تضاد است.
- مشکل دیگری که یک پلتفرم DAO دارد این است که برای ارتباط با سایر مجموعه‌ها که خارج از محیط بلاک چین هستند، محدودیت‌های قانونی زیادی وجود دارد. دولت‌ها همیشه مایلند همه‌چیز را در کنترل خود داشته باشند و در بیشتر مواقع با انواع پلتفرم‌های غیرمتمرکز و مخصوصاً ارزهای دیجیتال مشکل دارند.
جمع بندی مباحث DAO
سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز در حقیقت پروژه‌هایی در دنیای کریپتو هستند و با هدف تغییر در سیستم مدیریت سنتی سازمان‌ها ایجاد شده‌اند. یک DAO همانند یک ارزدیجیتال به اجبار باید روی یک بستر غیرمتمرکز مثل بلاک چین پیاده‌سازی شود تا بتواند به اهداف خود که همان حذف قدرت مرکزی، شفافیت تمام فرایندها و حق اظهار نظر و مشارکت در مدیریت امور است، دست یابد.
علی‌رغم داشتن یک هدف ارزشمند، پیاده‌سازی فنی یک پلتفرم DAO پیچیدگی‌های برنامه‌نویسی زیادی دارد و از آنجایی که بیشتر پای مسائل مالی در میان است، کوچک‌ترین مشکل در کد برنامه، منجر به اتفاقات جبران‌ناپذیری خواهد شد.
مهم‌ترین مرحله برای سرمایه‌گذاری در یک DAO، مطالعه و کسب دانش از هدف و فناوری استفاده شده در آن است. هر چه نسبت به فناوری بلاک چین و قراردادهای هوشمند و در کل دنیای کریپتو اطلاعات بیشتری به دست آوریم، بهتر می‌توانیم در مورد آیندهی پروژه‌ها و در نتیجه سرمایه‌گذاری در آنها تصمیم‌گیری کنیم.
برای کسب آموزش های مرتبط با فضای کریپتو به صفحه آموزش اقتصاد دیجیتال مراجعه فرمایید.
